Week 1: de inspiratie begint te kriebelen

Allereerst wens ik jullie allemaal een vrolijk kerstfeest en een gezond en vervullend nieuw jaar! Het licht keert nu terug, een bijzonder moment van het jaar.

Vorige week om deze tijd (het is nu een uur of vier) zaten we met een mengeling van zenuwen en opwinding te wachten tot ons vliegtuig zou vertrekken vanaf vliegveld Eelde. En nu beginnen we hier al helemaal onze draai te vinden! Natuurlijk waren we de afgelopen jaren ook al op deze plek tijdens de kerstvakantie, maar nu realiseren we ons dat we straks niet meer terug hoeven ☺. De eerste dagen waren we wel erg moe en ook wat onwennig. Hugo knapte ook nog niet erg op van zijn voorhoofdsholteontsteking. Maar nu voelen we ons veel meer uitgerust en beginnen we geïnspireerd te raken om dingen te gaan doen hier.

Hugo werkt in de keuken van Cluny Hill College, de plek waar we nu verblijven. Hij vindt het leuk om te kijken hoe alles werkt en vooral om met steeds weer nieuwe mensen samen te werken.

Ik werk in Park Garden, een tuin die zowel sier- als productietuin is. Al tijdens mijn eerste werkdag werd duidelijk, dat er vergaande plannen zijn om educatie te verzorgen rondom kruiden, het zelf maken van kruidenmiddelen en het maken van jam, pickles en dergelijke. Toen ze hoorden dat ik daar allemaal al ervaring in had, beschouwden ze het feit dat ik ‘ineens’ op was komen dagen als een soort wonder, haha. Ik werk de komende maand in die tuin en als we het van beide kanten zien zitten, probeer ik hier een plek als staf-in-opleiding te krijgen. Het lijkt me erg leuk om met mijn praktische tuin- en kruidenkennis aan de slag te gaan. Veel is er op het moment echter niet te tuinieren: het is ijskoud (min tien) en er ligt een dik pak sneeuw. Het werk beperkt zich tot sneeuwschuiven (word je lekker warm van), het afzagen van takken, die onder het gewicht van de sneeuw bezweken zijn en de pot wash: het met de hand afwassen, spoelen en door lavendelwater halen van duizenden plastic plantpotjes. De etherische lavendelolie wordt gebruikt omdat het bacteriën en schimmels doodt.

Verder hebben we met nog twee andere mensen vanmorgen vierstemmige Christmas Carols gezongen bij de brunch. Dat resulteerde erin dat we gaan proberen een klein koor hier op te richten om regelmatig te zingen.

Hugo is nu echt aan het opknappen en maakt mooie foto’s. Er is veel vraag naar kaarten met bloemen en afbeeldingen van deze plek en hij gaat onderzoeken of hij wat foto’s als kaart kan verkopen. Het fotografenbloed stroomt immers ook door zijn aderen! Er wat kleine verdiensten zijn ook welkom in dit dure land.

Wel, dat was het voor nu. Alle goeds van een zeer tevreden mens,

We zijn er!

Half augustus namen we het besluit in de Findhorn Foundation te gaan wonen en nu, op 18 december 2010, zijn we er! Vandaag beleefden we hier onze eerste dag.

Vrijdag reisden we met groot gemak naar Schotland en pas later realiseerden we ons hoeveel geluk we daarmee hadden. Mensen die naar of van Amsterdam wilden reizen zaten uren tot dagen vast op luchthavens. Wij vlogen vanaf Eelde, waar op dat moment toevallig even géén sneeuw viel en kwamen zonder noemenswaardige vertraging aan op Aberdeen. Toevallig ging er vrij snel een lijnbus naar Forres, waar we zouden worden afgehaald, omdat we best veel bagage hadden: elk 20 kilo en onze fietsen (hey, we’re Dutch!).

Inmiddels beginnen we wat te wennen: ergens op vakantie zijn is heel anders dan ergens wonen! Gelukkig is het hier erg rustig, omdat er op het moment geen gasten zijn. Vanaf midden volgende week is het echter full house, met 110 mensen!

Vanochtend hoorde ik dat ik in Park Garden zal werken de komende vier weken. Ik kon er alleen niet heen, omdat de Findhorn bussen niet reden vanwege de overvloedige sneeuw. Daarom heb ik meegeholpen sneeuw te ruimen. Een karweitje dat waarschijnlijk de komende dagen nodig zal blijven!

Wat gaan we doen in Findhorn?

De vraag die ons natuurlijk op het moment het meest wordt gesteld is wat we nou eigenlijk gaan doen in Findhorn, en waar we gaan wonen.

Waar slapen we?
Als we aankomen, gaan we naar Cluny Hill College, één van de twee lokaties van de Findhorn Foundation. Daar volgen we in ieder geval vier weken een programma, dat Living in Community Guest Programme (LCG) heet. We hebben samen een kamer in dit statige, voormalig Victoriaanse hotel met vele gangen en hoekjes, een prachtige Dining Room, een sauna die twee keer per week open is en grote badkamers met enorme, bijna antieke baden. Het hotel staat op een heuvel, ligt tegen een bos aan en kijkt uit over een golfbaan. Drie keer per dag wordt een vegetarische maaltijd geserveerd in de Dining Room. Op vrijdagavond is het feestdiner, waarvoor je je mooi aankleedt en kunt genieten van een stukje vis en een glaasje wijn.
Wat gaan we doen?
Vanaf maandag werken in één van de departments: er zijn twee keukens, drie tuinen, de dining room, twee plekken voor homecare en twee voor onderhoud. We hebben al eerder een maand dit programma gedaan en hebben gemerkt dat werken in deze gemeenschap een uitstekende manier is om kennis te maken met de manier van leven. Werken is belangrijk in Findhorn: niet alleen omdat het moet gebeuren ☺, maar ook omdat het gaat om handelen als je een andere manier van leven wereld neer wilt zetten. Het devies is Work is love in action, en op deze dienstbare manier werken is een heel andere ervaring dan de manier van werken die de meeste mensen hier in Nederland gewend zijn. Je probeert je meestal eenvoudige werk met aandacht en liefde te doen en bewijst zo ook jezelf een dienst.
Vrije tijd
Er wordt gewerkt van negen tot vijf, met een pauze van ruim een uur tussen de middag. Als LCG-er draaien we daarnaast mee in een aantal corvees: opruimen na het eten, op zaterdag het hotel klaarmaken voor een nieuwe groep gasten en soms op zondag de brunch klaarmaken. Maar vrije tijd is er voldoende, en het is dat ook echt vrije tijd: geen deadlines te halen of verantwoordelijkheden te dragen! Er is van alles te doen: er worden films gedraaid, muziek gemaakt, er zijn lezingen, je kunt naar de sauna of de hot tub, en er zijn altijd mensen in de buurt om een interessant gesprek mee te hebben.

En dan?
Wat we na LCG gaan doen, weten we nog niet. Waarschijnlijk gaan we een volgend programma doen in een reeks die uiteindelijk kunnen leiden tot een staffunctie daar. Of we zoeken een plek net buiten de community en gaan werk zoeken. Deel van het avontuur dat we aangaan is dat we vertrekken in vertrouwen en ter plekke kijken wat onze volgende stap zal zijn. En dat voelt heel spannend en heel vrij!

Wordt vervolgd…

Vijftien scharen en twaalf brillendozen

Verrassende ontdekking na het uitruimen van rommellades: we bezitten vijftien scharen en twaalf brillenkokers! Het bewijs is bijgevoegd. In één van de brillendozen zat zelfs nog een verloren gewaande zonnebril. En de scharen: overal kwamen ze vandaan: handwerktassen, laatjes... Uiteindelijk raakte ik ze uit het oog en kocht dan weer een nieuwe bos van drie bij een groot Zweeds warenhuis. Je huis opruimen leert je dingen over jezelf...

Gewoon doorbreien

Het breien gaat gelukkig allemaal gewoon door. Net deze fijne sokken voor mezelf afgemaakt. Ze heten primavera sokken en ik heb ze al vaker gemaakt. Ze sluiten namelijk goed aan, zijn net afwisselend genoeg om niet verveeld te raken, maar weer niet zo ingewikkeld dat je er geen gesprek meer bij kunt voeren. Precies goed dus.

Verder ben ik zogenaamde UFO's aan het afmaken: unfinished objects. Een sjaal in patentsteek behoeft alleen nog franje, een paar sokken is gestopt (jaja, kom daar nog maar eens om ;)). Nu nog een ingewikkelde muts in elkaar zetten...

Kort filmpje over ons vertrek naar Findhorn

We worden zelfs geïnterviewd over ons vertrek naar Findhorn :)
Hier vind je het bericht met een filmpje, op Beijumnieuws, de blog met nieuws uit onze wijk. Met dank aan Johan Fehrmann.

Heel veel spullen de deur uit

In verband met ons vertrek naar Schotland in december zijn we nu druk bezig uit te zoeken wat blijft en wat weggaat. En er gaat heel veel weg. Deze stapel staat in onze gang te wachten tot iemand met ons naar de tweedehands winkel rijdt: nu zou een auto wel handig zijn! Maar het is een goede manier om hulp te leren vragen. Elke week vertrekt er zo'n lading uit ons huis en het begint al wat leger te worden.

Ik verbaas me over de enorme hoeveelheid troep die ik verzameld heb. Als consuminderaar heb ik heel veel bewaard voor-het-geval-dat. Jampotjes, gebruikte plastic zakjes, medicijnen ver over de datum, oude kleren voor in de tuin (hoeveel oude broeken kun je nodig hebben...), onafgemaakte handwerken, zeker honderd plastic bloempotjes: alles verdwijnt langzaam maar zeker uit mijn huis. En het geeft ruimte: ik heb het gevoel dat ik oude structuren losweek en nu al ruimer kan ademhalen.

Eigen geschiedenis

Eén van de opruimklussen behelst een hele stapel oude agenda's. Ik kon ze niet zo maar in de vuilnisbak joppen. Zeker niet omdat ik nog wel eens in oude agenda's nazoek wat wanneer ook alweer gebeurde.

Ik heb een schriftje genomen en ben agenda voor agenda aan het doornemen op belangrijke (en ook minder belangrijke) gebeurtenissen, die ik dan in dat schriftje zet. Waar ik in een bepaald jaar mee bezig was. Wie wanneer ziek was of geopereerd werd. Laatste menstruatie, kooruitvoeringen, lessen die ik gaf, ga zo maar door. Ik ben er een beetje weemoedig van, maar het hoort ook helemaal in deze tijd van afscheid nemen. Een kroniekje van mijn eigen leven.

Wat me op opvalt, is dat ik een tijd lang met iets bezig was en het dan weer voorbij ging. En er weer iets nieuws kwam. Heel relativerend allemaal. Zo is het leven dus. Je doet dingen en je houdt er weer mee op. Mensen komen in je leven en gaan weer weg.

Opruimen en... opruimen

Met ons vertrek naar Schotland in het vooruitzicht is het nu vooral opruimen geblazen. We slaan de spullen die we mee willen nemen, naar schatting zo'n kwart van wat we nu in huis hebben :p, ruim een jaar op. Er moet - en kan - dus ongelofelijk veel weg. Tot nu toe verloopt dat proces 'graceful', zoals ze dat zo mooi in het Engels zeggen. Ik heb al voor bijna 500 euro boeken verkocht via bol.com, maar heb ook al veel weggegeven.

Ik maak de komende tijd een lijstje (in de rechterkolom) van de spullen die van eigenaar mogen verwisselen. Zit er iets voor je bij, neem dan even contact met me op via de mail. Liefs wel zoveel mogelijk spullen zelf ophalen, verzenden kost veel tijd voor ons.

Groot nieuws!

Ik heb lang niet geblogd. Want ik was bezig met andere dingen. Op 17 december hopen we namelijk te vertrekken naar Findhorn, Schotland om daar te gaan wonen! Emigreren, zeggen mensen om me heen, maar dat klinkt alsof we naar de andere kant van de wereld gaan en nooit meer terug komen...

We gaan wonen en werken in deze ecologische en spirituele gemeenschap, waar mensen komen die experimenteren met andere manieren om met jezelf, elkaar en de aarde om te gaan.

Een enorm leuk en spannend avontuur, waarvan ik jullie de komende tijd weer op de hoogte ga houden. Tot snel!

Melk, zo uit de tank

Zo eens in de vijf dagen haal ik zelf op de fiets melk bij een biologische boer in de buurt. Schoongemaakte melkflessen neem ik mee, en ik mag zelf aan de tank vullen! De biologische melk kost me 50 eurocent per liter en is qua smaak veel beter dan de in de winkel gekochte en gepasteuriseerde melk. Ik drink de melk rauw en maak er ook zelf yoghurt van. Goedkoop, lokaal, bio, geen afval, wat wil je nog meer?

Tien-dingen-uitdaging – week 1

Eerlijk is eerlijk: voor deze uitdaging vond ik inspiratie bij andere bloggers. Het doel: tien dingen per week wegdoen, om zo ruimte te maken in mijn huis én leven.

Vandaag heb ik een keukenla opgeruimd en ben ik begonnen mijn verkoopaccount bij bol.com bij te werken: nieuwe boeken erbij, oude eraf. Het resultaat is, dat ik zo dadelijk met een flinke doos spullen naar de kringloop ga:

- achttien boeken, die maar niet verkochten via bol.com.
- twee thee-eieren (gebruiken we nooit, we vinden een theezeef handiger)
- een onhandige, want niet-flexibele pannenlikker (wie bedenkt zoiets?!)
- een fluit van een niet meer bij ons wonende fluitketel
- drie maatschepjes (we hebben nog een complete set)
- een honinglepel (zie foto, gebruiken we ook nooit)
- een messenslijper (het aanzetstaal werkt veel beter)

Hoewel het kleine spullen zijn, vind ik dat ik braaf geweest ben deze week. Nu maar hopen dat ik niet nieuwe dingen ga kopen bij de kringloop :p

Zomerse overvloed

Wakker worden. Zelfgemaakte yoghurt pakken. Nootjes erin, wat rozijnen. Een lepel net gemaakte pruimencompote. Klompen aan, dan de tuin in, die een jungle geworden is na ons maandlange vakantie. Naar de Japanse wijnbes. Een handvol van de kleverige, friszoete besjes plukken. In de yoghurt doen. Gaan zitten. Ah...

Exit wormenbak

Zojuist heb ik de wormenbak omgekiept in het compostvat. Reden: er zaten maden in! Zelf schrik ik daar niet zo van, maar ik had al moeite om de bak uit logeren te krijgen tijdens mijn vakantie. Maden verhogen de populariteit niet direct :(
Voor wie wil weten hoe het met de wormen was: goed! Ze hadden zich behoorlijk vermenigvuldigd, ondanks de inundaties van afgelopen dagen. En ze zijn vast blij met hun nieuwe behuizing in het compostvat. Na mijn vakantie zet ik wormenbak 2.0 op.

Geen tuin? Raamtuin!

Vriendin Selma, die ik ken van Transition Town Groningen, woont in de Groningse binnenstad en werkt regelmatig mee in mijn tuin. Maar ze wilde ook haar eigen groentes verbouwen. Ze kwam op het spoor van Window Farming en liep vervolgens een raamtuinman tegen het lijf. Ze was verkocht.

Een raamtuin is een bouwsel van twee plastic buizen, één boven en één onder. Een pomp zorgt ervoor dat de bovenste buis wordt gevuld met water. Via kleine slangetjes met een druppelaar, druppelt het water in het bovenste potje met kruiden, groente of bloemen. Het potje staat in een plastic colafles zonder bodem en met dop, waar weer een druppelslangetje aan zit. Als de bovenste pot verzadigd is met water, drupt het water via de fles in de volgende pot. En zo voort. Tot het weer in de onderste buis komt. De pomp zorgt ervoor dat bij een bepaalde waterhoogte het water automatisch weer omhoog gepompt wordt.

Ik ben erg benieuwd hoe het gaat werken en welke planten het goed doen met zo'n systeem. Ik vind het er prachtig uitzien en ook vanaf de straat trekt het de belangstelling. Een creatieve manier om je eigen gezonde groenten en kruiden te oogsten!

Favoriete oogst

Afgelopen week heb ik de eerste erwtjes geoogst. Erwten zijn geweldig om zelf te verbouwen. De smaak is zoveel beter dan wat je ooit in de winkel kocht! De truuk: je oogst ze vlak voor het eten. Ze zijn dan superzoet. Als ze langer liggen, schijnen de suikers omgezet te worden in zetmeel. Hetzelfde verhaal gaat op voor asperges, suikermaïs en peultjes. En ook aardappelen en bietjes zijn veel lekkerder als ze net uit de tuin komen.

Verder heb ik een geslaagd experiment gehad. Ik heb een slamengsel gezaaid in plastic hangpotten, waar ooit gekregen viooltjes in zaten. Die heb ik op een plek in de halfschaduw opgehangen. Sla houdt namelijk niet zo van de volle zon. Het groeide prima en de slakken konden er niet bij! Ik heb de blaadjes boven de groeipunten afgeknipt, wat resulteerde in een flinke bak gemengde, superzachte sla. En ze zijn alweer aan het groeien om nog zo'n bak te leveren. Ook handig voor mensen met weinig ruimte of een balkon!

Groenten in de voortuin

Gisteren ging ik met Hugo langs bij Jos Schlaman, die in onze stad Groningen een biologisch, duurzaam en fairtrade bonbonatelier heeft. Hij is ook de man die binnen Transition Town Groningen het initiatief nam tot de Groninger Gulden, (zie hier en hier) waarmee we op het moment flink in de belangstelling staan. Enfin, te midden van de draaiende chocolademachines (kwijl) vertelde hij over zijn tuin in Eelde Paterswolde.

“Ik had nooit iets met tuinieren. We hebben de achtertuin vooral voor de kinderen ingericht en voor hadden we een terras, wat gras en een oprijlaan. Doordat ik zo veel met duurzaamheid bezig was, kreeg ik steeds meer zin om ook wat groente en fruit te gaan verbouwen. Vorig voorjaar begon ik met wat bessenstruiken en zo kreeg ik al snel de smaak te pakken. In het stuk van de achtertuin dat nog vrij was, heb ik een groot kippenhok gebouwd. Daar lopen op het moment zeven kippen en hanen rondlopen. Nadat in me in de winter uitgebreid heb ingelezen in het biologisch en biologisch-dynamisch verbouwen van groente en fruit, heb ik dit jaar onze oprijlaan voor huis opengebroken, twaalf kuub tuingrond erin gestort en ben ik groente gaan verbouwen.”

Inmiddels heeft Jos een kas, een regenton en een koude bak aan het geheel toegevoegd en verbouwt hij veertig soorten groente en fruit in zijn tuin. Het doet het allemaal prachtig en de buren tonen veel belangstelling. “Er zijn er al heel wat langs geweest die ook wat gaan verbouwen en mij om advies vragen”, vertelt hij enthousiast. Jos experimenteert met effectieve micro-organismen (EM) en met Sonic Bloom, waarbij de planten via een cd een bepaald geluid te horen krijgen. Hij heeft sinds kort ook een blog: Daar komen deze foto's ook vandaan. Leuk he?

Samen in de tuin werken

Elke dinsdagavond stel ik mijn tuin open voor mensen die al werkende willen leren over biologisch tuinieren. Zo ook gisteravond. Er kwamen vijf mensen en met z'n zessen hebben we hard gewerkt, gelachen, informatie uitgewisseld, nieuwe mensen leren kennen, thee van verse kruiden (kan dat dan? Ja, dat kan :)) gedronken met een stroopwafel erbij en onszelf ervan verzekerd dat tuinieren leuk is en met z'n allen nog leuker. We hebben de kwijnende groentetoren gereanimeerd, een verwilderd bed netjes gemaakt, heel veel compost opgebracht, plastic over twee bergen paardenmest gedaan en gras tussen de kruisbessenstruiken uitgehaald. Ik kreeg een schaal met spruitenplanten en wie wilde kon rucola, munt en citroenmelisse meenemen.
Voor mij is dit de kern van wat we met Transition Town doen: samen projecten oppakken, leren, verbinden en plezier maken.
Volgende keer maak ik foto's.

Aardappelen in autobanden - deel 2 :)

Eind mei vertelde ik hier over het verbouwen van aardappelen in autobanden. Teunie van de bekende (zelfs de kranten schrijven erover!) blog Eenvoudig Leven vroeg me waarom je niet gewoon in de autobanden kon planten, in plaats van er steeds een band en grond bij te doen. Dan was een goede vraag, waar ik nu op in wil gaan.

Toen ik voor het eerst van deze methode hoorde, las ik dat je door te stapelen een veel grotere oogst kunt krijgen. Dat werkt zo: de aardappel heeft één hoofdwortel en een aantal zijwortels. Aan de zijwortels vormt hij de aardappelen, die in feite dus een soort verdikte wortels zijn. Als je steeds weer nieuw grond toevoegt, verleid je hem ertoe steeds hoger te groeien en dus ook meer zijwortels te maken. Uiteindelijk zou de plant dan over de hele lengte aardappelen vormen. Zo kun je, aldus de informatie, wel vijf keer zoveel oogsten dan normaal op zo'n klein oppervlak.

Nu merk je aan mijn toon al dat er iets aan de hand is :). Ik doe dit al een paar jaar, maar heb nog nooit een overdreven grote oogst gehad. Wel gewoon een goede oogst. En de aardappelen bevonden zich voornamelijk onderin, dus niet over de hele lengte. Misschien werkt het beter bij een bepaald soort aardappelen of heb ik iets fout gedaan. Eén ding dat ik kan bedenken, is dat het elk jaar tijdens mijn vakantie nogal droog was. Daar is zo'n aardappeltoren natuurlijk gevoeliger voor dan aardappelen in de grond. Waarschijnlijk heb je meer opbrengst als je vaker water geeft.

Mijn conclusie is, dat je er ook voor kunt kiezen gewoon te planten in de autobanden en de banden dan als een soort grote plantenpot beschouwen. Dan nog steeds is het handig om de toren op te bouwen tot twee of drie banden en steeds grond toe te voeden. Ten eerste omdat de planten aangeaard moeten worden om te voorkomen dat er licht bij de knollen komt en groen (en oneetbaar) worden. Verder ondersteun je zo de planten, die anders omvallen. Een derde voordeel is dat je halfverteerde compost kunt gebruiken, maar ook bijvoorbeeld zaagsel uit de huisdierenkooi, hooi dat je in de buurt vindt, oud stro of ander organisch materiaal. Dat verteert vrolijk mee en zorgt voor extra voeding en bescherming tegen verdamping van water. Als dat organisch materiaal levert uiteindelijk een berg prachtige compost op als je de aardappels gaat oogsten, zodat je twee toepassingen in één hebt.

Dit filmpje rept over mega-oogsten, en legt ook goed uit hoe je het doet. Zullen we anders ervaringen uitwisselen en van elkaar leren hoe we de methode kunnen perfectioneren?

PS: de foto is van Ginou Ghoueiri en dit is haar website met aardappelkunst. Ik vind het prachtig! :)

Slakkeninvasie

De broeierige warmte, gecombineerd met een zachte regen, is slug heaven. Nadat afgelopen week mijn thuis met liefde opgekweekte slaplantjes allemaal waren verdwenen - ik dacht eerst nog dat ik me vergist had, maar een glinsterend spoor verried wat er was gebeurd - én de paksoi vol gaten zat én de aardappelen bijna geen blad meer hadden, had ik er genoeg van. Er moest iet gebeuren.

Ik heb in de jaren dat ik groente verbouw op verschillende manieren en met wisselend succes slakken bestreden. Met koffiedik (nooit gemerkt dat het hielp), as (idem), bier (werkt wel, maar op tijd de potjes legen, yuk!) en met de blauwe escar-go-korrels die bij ons op de tuin biologische korrels worden genoemd. Wat ze natuurlijk niet zijn. En die op een of andere manier dit jaar onvoldoende werken. De slakken eten ze als een soort voorgerecht op, om vervolgens aan je planten te beginnen, zo lijkt het.

Ik besloot me daarom tot het ouderwetse handwerk te wenden: slakken rapen in de avondschemering. Ik begon voorzichtig, met handschoenen aan, maar werd steeds driester. Ineens zag ik ze overal. Na een half uur had ik zeker 250 slakken gevangen. Medetuinders kieperen hun emmertje om in de sloot achter de tuin, maar ik, bang voor slecht karma, ben een heel eind met ze gaan wandelen. In een weiland heb ik ze losgelaten. En nu maar hopen dat ze daar voldoende te eten hebben. Morgen ga ik weer.

Recycle je sappakken: maak een dak!

Hugo is bezig het dak van ons composttoilet op de volkstuin waterdicht te maken met sappakken. We hebben dit eerder in Schotland gezien. Emma, die we daar troffen, leefde met haar zoon en meerdere paarden en pony's in een bos met veel zelfgemaakte bouwsels. Ze vertelde ons, dat zo'n dakbedekking wel zeven jaar meegaat. Het zwakste punt zijn niet de pakken zelf, maar de nietjes waarmee ze vastzitten!

Je neemt pakken van sap of houdbare melk, die zilverachtig zijn aan de binnenkant. Deze zijn sterker dan de pakken van bijvoorbeeld gewone melk en yoghurt. Je knipt ze zo open, dat de eventuele plastic tuit helemaal aan de zijkant zit. Aan de beide zijkanten knip je een ronding uit. Zo ben je ook de tuit kwijt. Dan niet je ze zodanig over elkaar heen, dat ze elkaar flink overlappen. Je hebt heel wat pakken nodig! Op de bovenste foto kun je zien hoe Hugo het gedaan heeft.

Ik zou er niet meteen het dak van mijn huis mee dekken :), maar voor kippenhokken, paardenonderkomens, tuinschuurtjes, duiventillen of vogelhuizen is het heel geschikt!

Buurtmoestuin en aardbeientoren

Gisteren bezochten we het project van Henkjan de Haan aan de Resedastraat hier in Groningen. Vanuit de Transition Town gedachte dat samen voedsel verbouwen mensen dichter bij elkaar brengt én zorgt voor meer veerkracht als de olie opraakt, is hij een buurtmoestuin gestart achter zijn huis. Hij benaderde zijn buren, die bijna allemaal enthousiast waren en nam contact op met de gemeente. Ook zij werkten graag mee: ze hielpen het terrein klaar te maken, er kwam een berg houtsnippers van het Stadspark en het project kreeg in korte tijd twee subsidies.

In het Hof van Reseda, zoals de tuin genoemd is, wordt gewerkt volgens het systeem van de Makkelijke Moestuin. Daarbij worden houten bakken gemaakt van 1.20 bij 1.20, waarin zestien vakken komen van 0.30 bij 0.30. In de bak komt een vruchtbaar grondmengsel en in elk vak kan een andere groente worden geteeld. Een ideaal systeem voor mensen die nog weinig ervaring hebben met moestuinieren (bloemen kunnen trouwens ook) en die niet uren in de tuin willen werken. De bakken worden binnenkort geleverd en kunnen dan worden gevuld. Hier een voorbeeld dat ik op internet vond:

Het is een prachtig project en wat mij het meest raakt is wat Henkjan vertelt over wat het voor de buurt doet. "Nu we als buren zo enthousiast gaan voor dit gezamenlijke project loopt iedereen gemakkelijker bij elkaar binnen. We treffen elkaar dagelijks op het achterpad waar ideeën worden uitgewisseld en plannen worden gesmeed voor de komende tijd. En zodra er een probleem rijst is er onder de bewoners iemand die gemakkelijk tot een oplossing komt. Bij grote werkzaamheden zet iedereen zijn schouders eronder. De kinderen uit de buurt vergaderen een keer per week om ideeën te bedenken voor de tuin en de website. Op dit moment loopt er een wedstrijd wie de langste paardenbloem heeft gevonden. Voor het najaar is dat wie de grootste pompoen heeft gekweekt." En dan zijn de tuinen nog niet eens beplant!

Ook is er van het subsidiegeld een aantal regentonnen besteld, om de tuinen straks water te kunnen geven. Bovendien zijn er van afvalhout twee compostbakken gemaakt, zodat de tuin ook nog eens zorgt voor minder afval.

Bovenstaande aardbeientoren is alvast gemaakt door buren die naar de permacultuurcursus waren geweest. Zo'n toren is gemakkelijk te maken van wat grond en stenen en is een leuk project om samen met de kinderen te doen. In de ruimtes tussen de stenen worden aardbeienplanten gezet. Bovenin komt een aarden pot met een gaatje, waarmee je geleidelijk water kunt geven. Zo'n toren heeft een aantal voordelen:

1. De stenen houden wat warmte vast, waardoor de planten eerder bloeien en de vruchten beter rijpen
2. Er ontstaan verschillende klimaatjes: schaduw, halfschaduw en volle zon: handig als je er verschillende soorten planten in wilt doen
3. Water geven gaat gemakkelijk
4. En het grootste voordeel is dat je veel meer aardbeien kunt verbouwen op een oppervlak. Ik denk dat je op het oppervlak van dit torentje zo'n vier planten zou kunnen zetten. In de toren zelf passen er gemakkelijk twintig. Als de planten straks uitlopers krijgen, kunnen ze in de lege gaten worden gezet.

Geniaal toch? Met dit systeem kun je ook een groentetoren maken. Hier is een foto van onze eigen groentetoren:

Zo'n project, daar word ik nou helemaal blij van :)

Wilde bloemenzee

Mijn tuin achter huis is een wilde tuin. Op het moment bloeien de akeleien en is het prachtig! We hebben plannen om ook de achtertuin 'eetbaar' te maken, maar dan zou ik dit moeten missen. En zouden alle bomen minstens gehalveerd moeten worden. We wachten nog maar even :)

Aardappels in autobanden

Aardappelen kun je prima verbouwen in oude autobanden. In je moestuin, maar ook gewoon bij huis. Neem een autoband en doe daar half verteerde compost in. Leg er drie tot vijf pootaardappelen in. Doe er nog wat meer compost in en geef water.

Kijk, hier zijn ze al aardig gegroeid! Leg er nu een tweede band op...

En bedelf de aardappelen dan weer met halfrijpe compost. Potgrond kan natuurlijk ook.

Zo ga je door met compost erop doen, tot de autobanden gevuld zijn. Je kunt er ook nog een derde band op doen. Waarom je dit zou doen? De voordelen:

1. Extra warmte door de zwarte banden, en dus meer groei.
2. Geen problemen met aardappelmoeheid en dergelijke: de grond is steeds weer nieuw
3. Veel voeding door de compost
4. Gemakkelijk oogsten: je tilt de banden op, oogst de compost (die inmiddels klaar is) en de aardappels
5. Veel oogst op weinig plek. Je kunt dit ook doen op tegels, beton en dergelijke
6. Flexibel: je vindt gemakkelijk een hoekje voor de aardappels
7. Je hoeft niet te spitten :)

Ik doe dit nu voor het derde jaar en het werkt goed.

Goed aardbeienjaar?

Jaren heeft deze aardbeienplant gekwijnd in mijn achtertuin, maar nu ineens staat hij vol in bloei. Ook in de volkstuin bloeien mijn aardbeienplanten volop. Hoe is het met die van jullie? Wordt het een goed aardbeienjaar?

Intussen heb ik alweer tien potten rabarbercompote gemaakt en zes potten rabarber-appeljam, waar ik een fles appelsap van vorig jaar in heb verwerkt. De voorraadkast is alweer aardig gevuld.

Wormenbak tutorial

Afgelopen weekeinde heb ik een wormenbak gemaakt met spullen die ik nog had. Of het gaat werken, weet ik niet. Maar hee, als je het niet probeert, wordt het nooit wat.

Als gezegd had ik de informatie over wormenbakken al meer dan een jaar in huis, maar was ik er niet aan begonnen omdat het composteren zonder wormenbak ook goed gaat en een wormenbak meer werk is dan een gewone compostbak. Nu ik in juli namens Transition Town Groningen een workshop ‘Tuinieren op je balkon’ ga geven aan inburgeraars, de meesten met een bijstandsuitkering, kwam de wormenbak weer in beeld. Want met zo'n bak kun je met zeer weinig middelen prima mest en potgrond van maken van je eigen keukenafval.

Een andere reden om de bak niet te maken was, dat ik dacht dat ik er spullen voor moest kopen. Grappig genoeg bleek ik alles al in huis te hebben. Om te beginnen een zwarte plantenpot (gebruikt geen wit plastic, de wormen houden niet van licht), die ooit eens dienst deed als pot voor de kerstboom. Verder een zwarte emmer, een steen en een plastic onderschaal. Ook papierafval én wormen had ik al.

Het idee: in de kerstbomenpot heb ik (okee, Hugo, I’m an oldfashioned girl) gaten geboord. De wormen hebben namelijk zuurstof nodig. Onderin deze pot heb ik versnipperd papier gedaan, dat ik vijf minuten geweekt heb in regenwater. Wormen houden namelijk ook van vocht, anders drogen ze uit.

Op dit papier heb ik wat afval uit de keuken gedaan: theeblaadjes, bananeschil, appelschillen en dergelijke. Daar bovenop weer nat papier en daarbovenop, om te zorgen dat er zoveel mogelijk vocht in blijft en zo weinig mogelijk licht in komt, een dikke, natte krant. Daar bovenop komt de plastic onderschaal, om te zorgen dat de bak niet te nat wordt bij regen.

Dit geheel heb ik in een zwarte emmer gezet, op een steen. Dat is handig, omdat de wormen een bruine vloeistof produceren. Blijft die in de pot, dan wordt het te vochtig voor hen en kunnen ze verdrinken. Bovendien kun je deze vloeistof, die ook wel wormenthee (hilarisch!) of percolaat wordt genoemd, één op tien verdunnen en gebruiken als plantenmest.

Toen werd het tijd om de wormen uit mijn compostbak te halen en te introduceren in hun nieuwe huis annex werkplaats, die in de schaduw staat. Ik heb er zo’n veertig voorzichtig uit de compost gevist en in de emmer gedaan. Krantje erop, deksel erop en nu maar wachten (ik, wachten? Ik kijk elke dag of er al iets gebeurt. Wat natuurlijk niet mag, want teveel onrust)

Als het goed gaat en ze blij zijn op hun nieuwe plek, gaan ze zich hopelijk vermenigvuldigen J

Een ui in een kinderbad

Gisteren ging ik langs bij stadsgenoot Linda. Selma, ook van Transition Town Groningen had haar ontmoet tijdens een van onze lezingen en vertelde me dat Linda een tuin had gemaakt van een parkeerplaats met alleen maar gekregen en gejutte materialen. Dat moest ik zien.

Ik hou van dat soort ontmoetingen: je gaat op zoek naar iemand die je niet kent, roept “Vollek” en voor je het weet zit je samen in de tuin te ontdekken dat je een hoop gemeen hebt. Ook zij vindt het bijvoorbeeld leuk mensen van allerlei nationaliteiten en in allerlei situaties, aan het tuinieren te krijgen.

De tuin bij haar woonboot was prachtig. We zaten op een gazon (grond, anderhalve kuub, gratis verkregen via Marktplaats), op rotan stoeltjes (één van van het grof vuil, de ander van een buurvrouw) met overal om ons heen gekregen en gevonden planten. Anemonen in een gekregen pot, aardbeien en sla in een krat van de visafslag en een ui in een kinderbadje. Dank je Linda, dat je ons laat zien dat er veel meer kan dan je denkt!

Mooie dag voor project: Wormenbak

Al meer dan een jaar heb ik dit informatieve en komische boek in huis, met het idee om een wormenbak te gaan maken. Ik deed het nog niet, omdat ik dacht dat ik het materiaal om de bak te maken niet heb en ook omdat het composteren in mijn gewone composthopen prima gaat. Waarom dan toch iets nieuws beginnen? Allereerst omdat mijn fles biologische kamerplantenmest op is en ik geen zin heb nieuwe te kopen. Daarnaast omdat ik gewoon nieuwsgierig ben: hoe werkt zo'n bak, is het moeilijk of kan een kind de was doen?

Ik ga er straks mee aan de gang en houd jullie op de hoogte met foto's en tekst de komende tijd.

Paardenpoep en studie ontwijkend gedrag

De afgelopen weken ben ik erg druk geweest met mijn studie Natuurgeneeskunde. Na vijf jaar studie staan alleen nog één werkstuk (een medische horoscoop trekken), het eindprakticum en mijn scriptie tussen mij en het felbegeerde diploma. Vandaag zou ik aan de medische horoscoop beginnen. Maar het is nu bijna twee uur en ik ben nog niet begonnen: een klassiek voorbeeld van (weliswaar grotendeels onbewust) soggen. Het werkwoord 'soggen' heb ik van mijn dochter geleerd, het gaat over studie ontwijkend gedrag. Zeg maar alle dingen die je doet om maar niet te hoeven gaan studeren. Zoals deze blog schrijven én hetgeen ik vanmorgen beleefde.

Enfin, ik ging vanmorgen 'even' de emmer met keukenafval naar de tuin brengen en melk halen bij de boer. Als ik naar de boer ga, neem ik ook vaak een emmer mee, die ik vul met mest voor in de compost. Een hachelijke onderneming, waarbij ik al menigmaal mijn jas, broek en fietstas heb bevuild.

Toen ik terugkwam bij de tuin, zag ik iemand staan bij de pony's in een vlakbij gelegen weiland. Ik aasde al langere tijd op hun mest (want veel dichter bij), maar dorstte niet zomaar het weiland in te lopen. Ik stapte op de man af en vroeg of ik zo nu en dan wat mest mocht ophalen. Dat was prima, zei hij, en waarom ik niet meteen even de kruiwagen ging halen, dan kon hij me helpen. Dat was natuurlijk niet tegen dovemansoren gezegd op deze prachtige morgen. Dat ik eigenlijk zou moeten studeren verdrong ik meteen. We hadden een genoeglijk gesprek (hij had me op tv gezien!), hebben afgesproken dat ik zaterdag bij hem kom kijken als hij schapen gaat scheren (en een vacht mee mag, ze worden toch weggegooid) en ik heb officieel toestemming om regelmatig de mest weg te halen - graag zelfs wat hem betreft. Yesss!

'k Ben op TV!

Wil je me vanavond nog in actie zien? In het programma Stad in transitie, ga naar OogTV en klik op LiveTV. Spannend!

Compostvaten werken wel!

Afgelopen week hebben we twee van de drie compostvaten bij huis geleegd. Een werkje van nog geen half uur per stuk, dat we samen deden. Ik vertel er iets over, omdat mensen altijd tegen me zeggen dat ze niks met de vaten kunnen en dat de vaten niet werken.

Waar zet je het vat neer?

• Ik zet de vaten in de schaduw. Mijn ervaring is dat ze te droog worden als ze te heet staan
• Zet ze niet te ver van je huis, anders ga je er bij kou en regen tegenop zien om je emmertje met keukenafval erin te legen

Wat gaat erin?

• Het belangrijkste ‘geheim’ is denk ik, dat je er van alles in doet en niet heel veel van één ding
• Wij vullen de vaten voornamelijk met tuinafval en keukenafval. Die mix is belangrijk: het keukenafval brengt ook wat vocht in.
• Verder doe ik er papier in uit de papierversnipperaar, oude eierdozen en ander onbedrukt papier dat ik niet hergebruik. Vinden de wormen fijn.
• Sinaasappelschillen kunnen ook, maar steeds een beetje. Dus geen tien sinaasappels per dag
• Takken versnipper ik, ik ben in het gelukkige bezit van een hakselaar. Ook de buren komen wel met hun takken.
• Een buurman brengt me zijn kippenmest, die gaat er ook door.
• Als ik bij de boer melk haal, neem ik vaak ook een emmertje verse mest mee. Daardoor krijg ik vanzelf meer warmte en meer wormen
• Er verder gaat alles wat maar enigszins organisch is, erin. Inclusief t-shirts van katoen, truien van wol, oude broeken, notenschillen, etc etc

En dan?

• Niet zo veel. Ik pleeg weinig onderhoud. Vroeger zette ik de inhoud van de vaten om, maar toen ik merkte dat het zonder dat ook goed ging, ben ik daarmee gestopt. Ik ben van nature luiJ
• Wat ik wel doe is met een roerstok (kan ook met een ander handgereedschap) de dingen die ik er net ingegooid heb wat oppervlakkig mengen met de rest.
• Als het er erg droog uitziet, er allemaal beestjes inzitten en het lijkt alsof er niets gebeurt, dan giet ik er zo nu en dan een gietertje water in. Dat doe ik trouwens bijna nooit, omdat het bij mij niet nodig is.
• Je merkt dat het goed gaat als de inhoud na verloop van tijd slinkt en je regelmatig met je hand kunt voelen dat zich warmte ontwikkelt. Dat laatste gebeurt met name in het vat dat je aan het vullen bent.

Wanneer leeg je ze?

• Als het vat vol is, ga ik een ander vat vullen en laat het volle nog zeker twee maanden staan, in de winter wat langer. Het is dus handig om tenminste twee vaten te hebben. Zelf heb ik er drie: twee achter het huis en één voor. Onze achtertuin is overigens ongeveer 50 vierkante meter en op het moment ik vul zeker vijf vaten per jaar.
• De bovenste laag verteert vaak niet goed. Daardoor lijkt het alsof het nog niet klaar is. Als je even wat dieper graaft, zie je de compost die klaar is. Vaak zitten daar dan ook wat compostwormen in.

Hoe leeg je ze?

• Op een gegeven moment (meestal als de andere twee vaten vol zijn) ga ik ze legen. Ik doe dat van boven af. Het allerbovenste deel is meestal nog niet helemaal verteerd, dat gooi ik dat in het vat dat op dat moment in gebruik is.
• Let op: legen via het luikje aan de onderkant werkt niet. Ook kun je door dat luikje niet goed zien hoe het met de compost is, omdat er vaak droog spul voor zit. Ik begrijp niet waarom ze dat luikje maken
• Pas als het vat voor het grootste deel leeg is, haal ik de bovenkant er helemaal van af om de rest van de compost te kunnen oogsten. Je kun natuurlijk ook meteen de bovenkant eraf halen, maar dan is de kans dat je overal compost morst groot. Het is wel minder vermoeiend dan, omdat je niet zo diep hoeft te ‘graven’.

Zelf heb ik deze keer de compost in zakken gedaan - 18 stuks! – en met de fietskar naar de volkstuin gebracht. De inhoud van het vorige vat heb ik tussen de planten in de voortuin verspreid.

Succes!

Molendag en gratis peren

Wat doe je op zo’n dag? Je bent moe-moe-moe, het regent en het is koud. Toch maar even erop uit met de fiets, op zoek naar lokaal eten en vergezichten met Hollandse wolken. Ik kocht eerst bij de boer drie potten yoghurt en besloot dat het best ging, fietsen in de motregen. Toen zag ik dat bij Noorderhoogebrug de molen draaide en ben ik daar even binnen gaan kijken.

’t Bleek zoiets als Nationale Molendag te zijn. Zes steile houten trapjes ging ik omhoog en boven had ik een prachtig uitzicht over Groningen en gingen de wieken zwoef! zwoef! langs me heen. Ook kon ik in een imposant raderwerk in werking kijken.

Nog even bij het stalletje langs voor verse eitjes

En kijk: nog een gratis verrassing. Helemaal weer opgeknapt :)