Experiment (nog) niet geslaagd...

Afgelopen zondag schreef ik hier over mijn experiment om sap van rozenbottels te maken in de sappan of ontsapper. Het was geen succes...

Om te beginnen duurde het lang, wel een uur, voordat er een redelijke hoeveelheid sap was: een halve liter. Er zaten overigens geen haartjes in, dus dat was wel weer mooi.

Enfin, ik deed het sap in een pannetje en zette het op de elektrische pit die ik volgens mij uit had gedaan. Toen ging ik even naar de recycling om papier en glas weg te brengen. Daar ontmoette ik iemand, die me vertelde dat er een lijsterbes was met dikke bessen, waar de vogels al aan begonnen. Omdat ik van plan ben lijsterbessenwijn te maken, ging ik daar dus snel heen. Een tas vol bessen geoogst, en toen nog even naar de boutique, onze ruilplek voor goederen, boeken en kleding. Daar trof ik een bekende, die druk bezig was nieuwe spullen uit te sorteren. Of ik even kon helpen. Tuurlijk!

Om een lang verhaal kort te maken: na een uur kwam ik terug en zag mijn bungalow blauw van de rook. De pit had nog wél aangestaan: op vol. Alle sap was verkoold en het kostte me wel een uur om de pan schoon te maken en de geur van rook enigszins uit het huis te krijgen.

Dit jaar laat ik de rozenbottels maar even voor wat ze zijn.

Rozenbottels in de ontsapper: een experiment

Het is een prachtige herfstdag hier. De rozenbottels staarden me al een week aan. Maar wat een werk zijn ze! Ik heb geleerd dat je ze open moet snijden en de zaadjes eruit moet halen, omdat er haartjes inzitten die irriteren. Ik heb dat vorig jaar gedaan en was er uren mee zoet. Daardoor ben ik nu helemaal klaar voor een experiment!

Ik plukte een tas vol rozenbottels. Je wilt ze zacht, maar nog wel stevig en glimmend hebben. Ik gebruik de dikke, vlezige bottels van de Rosa rugosa. De kroontjes haalde ik eraf. Even afspoelen en dan hup, in de ontsapper.

Ontsapper?! Ja, dat is een geweldig iets. Het is een driedubbele pan. In het onderste gedeelte doe je water, dat je verhit tot het gaat koken en dus stoom geeft. De stoom komt in het bovenste gedeelte, waar het fruit zit. Door de stoom openen de cellen zich en stroomt het sap eruit. Dat komt in het middelste deel van de pan. Daar zit een slangetje aan vast. Het hete en gesteriliseerde sap kun je zo in een schone fles of pot laten stromen en afsluiten. Of in een pan doen er er gelei van maken. Of in een gistingsvat doen en er wijn van maken!

Wat ik nu wil uitvinden is, of de haartjes ook in het sap terechtkomen. Als dit niet gebeurt, maak ik gelei van het sap. Als er nog wel haartjes inzitten, zal ik het door een doek zeven. Werkt dat ook niet, dan maak ik wijn van dit sap. Zo houd ik al altijd iets lekkers aan over.

Ik ga nu terug naar mijn pan en laat jullie weten hoe het ging!

Jam maken: veertig potten!

Even een kijkje in 'mijn' keuken in de Findhorn Foundation: vorige week maakten we samen jam! Er waren nog kruisbessen in de vriezer en we hadden een grote doos bananen gekregen van de groenteleverancier, omdat die zwart geworden waren door de kou (maar nog prima te eten). Ik had al maanden potten gespaard en die vulden we met een kruisbessen - bananen - gemberjam. Met weinig suiker en marmello. De combinatie is heerlijk en het hele huis smult ervan!

Tadaaa!

Zomerse overvloed

Wakker worden. Zelfgemaakte yoghurt pakken. Nootjes erin, wat rozijnen. Een lepel net gemaakte pruimencompote. Klompen aan, dan de tuin in, die een jungle geworden is na ons maandlange vakantie. Naar de Japanse wijnbes. Een handvol van de kleverige, friszoete besjes plukken. In de yoghurt doen. Gaan zitten. Ah...

Goed aardbeienjaar?

Jaren heeft deze aardbeienplant gekwijnd in mijn achtertuin, maar nu ineens staat hij vol in bloei. Ook in de volkstuin bloeien mijn aardbeienplanten volop. Hoe is het met die van jullie? Wordt het een goed aardbeienjaar?

Intussen heb ik alweer tien potten rabarbercompote gemaakt en zes potten rabarber-appeljam, waar ik een fles appelsap van vorig jaar in heb verwerkt. De voorraadkast is alweer aardig gevuld.

Samen snoeien en schoonmaken

Afgelopen zaterdag was er in mijn wijk (Beijum in Groningen) weer een werkochtend. 's Ochtends voelde ik me wat minnetjes, het was koud en ik had geen zin. Toch ben ik gegaan, de zon begon door te komen. Gelukkig maar, want het was een heerlijke ochtend. Om te beginnen waren er zo'n vijftig mensen, jong en oud, op komen dagen. Er was koffie, thee en koek en de stemming was geanimeerd.
Ik ging met een groepje op weg met vuilniszak en grijper. Samen hebben we heel wat blikjes, flesjes, snoepverpakkingen, kapotte tuinstoelen, stoeptegels, plastic zakken en nog veel meer opgeruimd. Het viel me op dat het minder vervuild was dan de vorige keer dat ik meedeed. Het werkt dus! Bestaand afval werkt als een magneet, het trekt meer aan. Het viel me ook op dat de sfeer niet mopperig was, maar opgewekt.
Ondertussen heb ik een aantal nieuwe mensen uit mijn wijk leren kennen. Ik vind dat leuk, het geeft een gevoel van samen. Na afloop waren er broodjes en fruit en hebben we nog even nagepraat. Ook heb ik mailadressen verzameld van belangstellenden voor een ander vrijwilligersproject ik onze wijk: het plukbos, dat in de herfst geplant gaat worden. Er was veel animo voor dit prachtige plan, waarbij een stuk weiland beplant gaat worden met tientallen fruit- en notenbomen en bessenstruiken. Wordt vervolgd!

Wilgentakken

De gemeente is hier de wilgen aan het knotten. We hebben een aantal takken gejut, die we verderop in het jaar in de moestuin gaan gebruiken. Voor de bonen bijvoorbeeld, of om planten die om dreigen te vallen mee te versterken. Ik hoop wel, dat ze niet al te sterk wortel gaan schieten, en ik ze er aan het einde van het jaar niet meer uit kan krijgen.

De zijtakken hebben we eraf geknipt en gehakseld, zodat we die onder de bessenstruiken kunnen gebruiken als mulch. Ik mulch al een paar jaar onder deze struiken en heb steeds weer een grote oogst van dikke bessen. Ook het zaagsel waar Bob de cavia op gepoept heeft, gebruik ik daar. Ik vind dat een leuke sport, dingen gebruiken die er al zijn :).

Koelkast en vriezer uit

Eén van de plannen die ik dit najaar uit wilde voeren is te proberen of we in een deel van het jaar zonder koelkast kunnen leven. Dat wil zeggen: de koelkast blijft staan, maar de stekker gaat eruit.

We beschikken over een fietsschuur, die aan het huis vastzit en waar het in de winter koud genoeg is om voedsel koel te houden. Vlees eten we nauwelijks, diepvriesmaaltijden ook niet en door wat minder zuivel op voorraad te hebben, denken we dat het best zal lukken. Op internet vond ik, dat de koelkast gemiddeld in een Nederlands huishouden zo’n 17% van het totale stroomverbruik voor z'n rekening neemt. Het gemiddelde stroomverbruik per huishouden is 3500 kWh, dus de koelkast gebruikt dan zo’n 590 kWh, wat dan ongeveer 140 euro per jaar kost en voor een CO2-uitstoot zorgt van ongeveer 335 kg per jaar. Ik had in november willen beginnen, maar toen was het veel te zacht buiten. Nu is het koud genoeg, en heb ik alles uit de koelkast in de schuur gezet.

De vriezer had ik al eerder leeggehaald. Daar zat voornamelijk onze bessenoogst in, omdat we een grote oogst hadden en een drukke tijd, zodat we niet alles konden verwerken. Bovendien waren we door onze voorraad lege jampotten heen. Inmiddels is daar allemaal jam en sap van gemaakt, zodat er geen elektriciteit voor nodig is om het goed te houden.

Fruit en groente in de stad

De avond over eetbare stad, afgelopen maandag georganiseerd door Milieufederatie Groningen, was erg inspirerend. Er was een flinke opkomst, waaronder zeker tien transitioners.

Fruitbomenverzamelaar Dirk Taal maakte me helemaal enthousiast voor oude fruit- en notenrassen. Ik zag opnieuw dat bijvoorbeeld het aantal appelsoorten dat we in de winkel zien (ja, ook de natuurvoedingswinkels!) op één hand te tellen zijn. Het fruit heeft zich moeten aanpassen aan onze logistiek, behoefte aan eenheid en verkoopbaarheid. Dirk maakte duidelijk, dat je vroeger het hele jaar door appels kon eten als je het slim aanpakte, door verschillende rassen te gebruiken. Zo zijn er vroege appels, die al in september op smaak en rijp zijn, en appels die heel lang houdbaar zijn. Hij had een Gloster meegenomen, die hij oktober vorig jaar geplukt had, en die er prima uitzag en goed smaakte!

Ik herinner me die appel nog goed van vroeger. Bij ons thuis kwam de groenteman nog langs de deur met een houten kar. Ik weet nog goed hoe het proefde, zo'n ijskoude cox of gloster van de kar, die naar sigaren rook omdat de groenteman die rookte. Dirk had verschillende appels, kweeperen en noten meegenomen, en ook de producten daarvan. En van al die heerlijkheden mochten wij proeven.

De tweede inleider was Lucas Lauxen, die de stuwende kracht is achter een fruitbomenproject in de wijk Drielanden hier in Groningen. Hij heeft meer dan tien jaar ervaring met fruit in de wijk, het betrekken van de bewoners daarbij en met een opbouwend contact met de Gemeente. Het werd me volkomen duidelijk dat voedsel verbouwen in de stad een goede en open communicatie vraagt. Ik ben erg benieuwd naar de bomen en fiets er binnenkort eens heen. Ook ga ik me aanmelden bij de Noordelijke Pomologen Vereniging, omdat ik graag wil leren oude fruitrassen te kweken en te verzorgen.

Monique Wijn van De Godin Eetbaar Landschap hield een gloedvol en inspirerend verhaal over het belang van zelf voedsel verbouwen, maar ook van het gebruik van wilde planten. Het is leuker, lekkerder, verser, gezonder, goedkoper en produceert minder CO2. En samen groente en fruit verbouwen zorgt ook nog eens voor meer contact met de mensen om je heen, een stukje educatie voor de kinderen en gezond actief zijn in de buitenlucht.

De Milieufederatie wil de komende tijd meer van dit soort cursusavonden gaan organiseren, bijvoorbeeld over fruit snoeien.