Lokale groente in de winter

Ik kan al meer dan vijf weken niet oogsten in de tuin. De prei staat muurvast in de bevroren grond, de bladkool ziet er zielig en kwetsbaar uit en de veldsla durf ik nu niet te oogsten. De dooi van vandaag maakte dat de tuinier in mij weer wat uit haar winterslaap kwam. Maar vanavond kwam er weer sneeuw en vorst. En de grond is nog steeds keihard.

De groenteschappen bij de natuurvoedingswinkel zijn ook al behoorlijk leeg. En wat er ligt ziet er niet al te best uit en is duur.
Omdat we zoveel mogelijk lokaal en uit het seizoen willen eten vallen we terug op knollen, kolen, wortels en uien. En spelen soms vals met paprika's en bananen. Van de tomatensaus, die ik aan het einde van de zomer hebt geweckt, hebben we heel veel plezier gehad. Maar afgelopen week is de laatste pot opgegaan. De appels die we, gewikkeld in krantenpapier, in kisten hebben opgeslagen, gaan nog wel even mee. Ze zijn wel al behoorlijk verschrompeld. Gelukkig heb ik tientallen potten met stoofperen en appelmoes gemaakt. En met de jam zullen we ook wel uitkomen.

Ik vraag me af hoe je zo'n lange vorstperiode doorkomt als de aanvoer vanuit verre landen lastig en duur wordt, omdat de benzineprijzen stijgen? Meer kolen, knollen en uien verbouwen, dus. Een kas bouwen. Een betere opslag verzinnen. Meer groentes inmaken. En accepteren dat je in een koude winter minder keuze hebt. Ik kan me nu al enorm verheugen op de eerste raapsteeltjes, op veldsla en op -maar zover is het nog lang niet - de eerste asperges en aardbeien.

Orde, structuur en netheid...

Vannacht had ik één van mijn chaos-dromen. Ik moest van alles doen, maar had mijn zaken niet op een rijtje. En was mijn sleutels en mij horloge kwijt, internet deed het niet, geen eten meer in huis... In zo'n nachtmerrieachtige droom ren ik van hot naar her en word verward en moe wakker.

Daarom ben ik vandaag eerst maar eens begonnen met mijn boekhoudingen. Ja, meervoud: die van ons privé, van mijn praktijk en van Transition Town Groningen. Het is een behoorlijke warboel. Ik kan rekeningen niet meer vinden en heb stortingen van de verkeerde rekeningen gedaan. Eigenlijk wil ik de laatste bankrekening bij de ING opzeggen en overstappen naar een van de twee duurzame banken. Maar ik vind het wel weer even mooi zo.

Ik heb een rare verhouding met orde en netheid. Als ik in de chaos zit, wordt mijn hoofd vanzelf ook vol en druk. Een opgeruimde omgeving helpt dan. Dan wil ik alles netjes op stapeltjes hebben en mijn huis schoon en fris. Maar zodra ik me teveel ga richten op orde, krijg ik het benauwd en wil ik niet meer zo beperkt zijn door structuur en regels. En volgens mij is het vinden van een goede middenweg een uitdaging waar ik nog wel even mee bezig ben :)

Mega witbrood

Al jaren bak ik mijn eigen brood, niet onverdienstelijk vind ik zelf :). Maar vandaag ovetrof ik mezelf met een megagroot witbrood. Let wel, er zitten geen hulpmiddelen in. Het is gemaakt van tarwebloem, melk, boter, gist en zout, alles biologisch. De broodbakmachine doet het kneden en de eerste rijs voor me, daarna rijst het brood nog een keer in het bakblik en bak ik het af in de oven.
Ik vermoed dat het geheim achter de omvang van dit brood te maken heeft met het goede meel dat ik op dit moment gebruik (biologisch, van Mulder Pot in Kropswolde) en het feit dat ik een nieuw pak gist had aangebroken. En misschien stond de maan wel goed...

Omgekeerde sokken klaar!

De sokken, die ik half december opzetten, zijn klaar! Ik ben begonnen bij de teen en heb zo naar de boord gebreid. Het was leuk om eens een nieuwe techniek te leren, maar nu ben ik weer op de normale manier aan een sok begonnen. Bovendien maak ik nooit meer donkerblauwe sokken. Ik heb zoveel fouten gemaakt, doordat ik het niet goed kon zien! Bij goed licht ging het wel, maar ik neem mijn sokkenbreiwerk graag overal mee naar toe. En zodra de lichtomstandigheden wat minder optimaal waren, zag ik het niet goed. Ik ben bovendien nog half in een ontkenningsfase over de noodzaak van een leesbril...

De foto heeft Hugo zelf van zijn voeten gemaakt en hoe hij dat deed was op zich een foto waard: met zijn voeten omhoog. Het witte vlak dat je ziet is ons plafond. Zie je het al voor je :)?

Koelkast en vriezer uit

Eén van de plannen die ik dit najaar uit wilde voeren is te proberen of we in een deel van het jaar zonder koelkast kunnen leven. Dat wil zeggen: de koelkast blijft staan, maar de stekker gaat eruit.

We beschikken over een fietsschuur, die aan het huis vastzit en waar het in de winter koud genoeg is om voedsel koel te houden. Vlees eten we nauwelijks, diepvriesmaaltijden ook niet en door wat minder zuivel op voorraad te hebben, denken we dat het best zal lukken. Op internet vond ik, dat de koelkast gemiddeld in een Nederlands huishouden zo’n 17% van het totale stroomverbruik voor z'n rekening neemt. Het gemiddelde stroomverbruik per huishouden is 3500 kWh, dus de koelkast gebruikt dan zo’n 590 kWh, wat dan ongeveer 140 euro per jaar kost en voor een CO2-uitstoot zorgt van ongeveer 335 kg per jaar. Ik had in november willen beginnen, maar toen was het veel te zacht buiten. Nu is het koud genoeg, en heb ik alles uit de koelkast in de schuur gezet.

De vriezer had ik al eerder leeggehaald. Daar zat voornamelijk onze bessenoogst in, omdat we een grote oogst hadden en een drukke tijd, zodat we niet alles konden verwerken. Bovendien waren we door onze voorraad lege jampotten heen. Inmiddels is daar allemaal jam en sap van gemaakt, zodat er geen elektriciteit voor nodig is om het goed te houden.

Eindelijk koffie...

Ik hou van koffie. En ik studeer natuurgeneeskunde. Ik weet dus dat koffie niet zo goed voor je is. Maar genieten is weer wel heel gezond. Dus maak ik elke dag een kop van de lekkerste koffie die ik kan bedenken en drink die genietend op. Ik gebruik biologische koffie van Simon Levelt, liefst die uit de speciale koffie- en theewinkel in de stad. Corazon heet hij. Ik koop bonen en maal die vers in een elektrisch koffiemolentje, dat ik ooit van gekregen DE-bonnen gratis heb verkregen. Die koffie doe ik in een espressopotje, dat ik op ons gasfornuis verwarm. Het hele huis gaat daar lekker van ruiken. Dan maak ik een koffie-verkeerd met melk van boer Tonnie hier in Zuidwolde, kraagje room erop. Heerlijk!

Vanmorgen moest ik dit ritueel uitstellen, omdat de melk op was. Ik weerstond de verleiding om een pak houdbare open te maken, maar talmde ook om naar buiten te gaan, vanwege de kou. De gevoelstemperatuur schijnt hier in Groningen zo ongeveer min vijftien te zijn, vandaar. Het vooruitzicht op de koffie maakte dat ik de tocht per fiets toch ondernam. Het was niet leuk meer, die kou. Ondanks muts, lange onderbroek en dubbele wanten deden mijn benen en handen pijn van de kou. Ik ben meteen maar doorgegaan naar de biowinkel om ingrediënten voor meerdere maaltijden in huis te halen zodat ik voorlopig gewoon binnen kan blijven. Met een heerlijke kop koffie.

Melkzure groenten goed gelukt!

Eerder vertelde ik hier over de potten met groenten, die ik volgens de methode van melkzure gisting inmaakte. Ze moeste enige weken staan om op smaak te komen en gisteren heb ik ze uitgeprobeerd. Ze waren beide goed gelukt! De rode kool met ui en appel vond ik het meest geslaagd, maar de gember in de wortels was ook erg lekker. Op de pot met wortel was wel een wit laagje gekomen, die 'kaam' heet. Dit schijnt bij het proces te kunnen horen, maar moet er wel van afgeschept worden. Nu wou ik, dat ik een pot met een bredere opening had gekozen...

Melkzure gisting is toch een heel bijzonder iets. Het zorgt voor een zeer goede houdbaarheid zonder verhitting en vergroot de voedingswaarde van de groentes in plaats van die te verminderen. Het proces vereist gezonde groentes, anders lukt het niet. Dus: vers en zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen geteeld. Zeer geschikt dus voor oogst uit je eigen tuin. Ik dacht dat je dit alleen kon doen ik grote potten met vele kilo's kool, maar het blijkt dus ook te kunnen met gewone glazen potten met schroefdeksel. Dat is handig, zo kun je het tussendoor doen en wordt het niet een enorm project.

Inspiratie vond ik onder meer in Nourishing Traditions van Sally Fallon, Melkzuurgisting bij u thuis van A. Schöneck en Handboek Inmaken en Bewaren van Anna Spreng.

Gelukkig nieuwjaar! En: nooit meer vliegen.

Vanuit een nog steeds besneeuwd Findhorn wens ik iedereen een gezond, gelukkig en duurzaam 2010!

Wij gaan zondag terug, met bus, trein en ferry. Heen kwamen we met het vliegtuig en dat was de laatste keer. We hebben besloten dat we niet meer gaan vliegen. Bij mij gebeurde dat op het moment dat de vleugels van het vliegtuig met een of ander goedje werden bespoten, om ijsvorming tegen te gaan. Er stonden enorme spuitwagens en al dat gore spul liep over de grond weg. Toen was het klaar: daar wil ik niet aan meewerken.

Natuurlijk wisten we allang dat vliegen heel veel energie kost, en dat de grote CO2-uitstoot in een hoge laag drie keer meer schade aanricht dan op de grond. Maar het is zo aantrekkelijk: vliegen is goedkoper, sneller... Met het vliegtuig waren we hier in een halve dag, met trein en boot doen we er anderhalve dag over. Maar als ik een duurzame aarde wil, dan zal ik toch zelf daaraan mee moeten werken. Doe je mee: je CO2 uitstoot met tien procent verminderen in 2010? Wat ga jij doen of laten?